کنتاکتور چیست ؟

کنتاکتور یک قطعه الکترومکانیکی است که جهت قطع و وصل بار و منبع تغذیه استفاده می شود. کنتاکتور دقیقا شبیه به رله است با این تفاوت که در مواردی که نیاز به جریان کم باشد از رله استفاده میشود در صورتی که در مدارات با جریان بالا از کنتاکتور استفاده می شود. مانند رله دارای دو تیغه یعنی کنتاکت باز NO (Normally Open)  و کنتاکت بسته NC (Normally Closed) می باشد. ابتدایی ترین کاربرد کنتاکتور در صنعت استارتر است که برای قطع و وصل تجهیزاتی مانند موتور و ترانسفورماتور و .. به کار می رود. کنتاکتور توسط یک مدار (فرمان) کنترل می‌شود که سطح انرژی بسیار کمتری نسبت به مدار سوئیچینگ (قدرت) دارد.

بخش های تشکیل دهنده کنتاکتور :

بوبین یا الکترومگنت :
درواقع یک سیم پیچ است که به دور هسته پیچیده شده که با تحریک آن (اتصال منبع تغذیه) یک میدان مغناطیسی تولید شده که با آن میدان نیرو به بخش متحرک (آرمیچر) وارد میگردد که این نیرو نهایتا موجب اتصال کنتاکت ها می شود. در بوبین هایی که تحریک آنها AC است معمولا هسته های آهنی نرم لایه لایه است تا تلفات جریان گردابی کاهش یابد اما در کاربردهای DC جریان گردابی وجود ندارد به همین دلیل هسته ها از جنس فولاد سخت است.

قاب و محفظه نگهدارنده :
معمولا جهت محافظت در برابر شرایط فیزیکی نامناسب مانند گرد و غبار و روغن و.. همچنین محافظت کنتاکت ها از تماس مستقیم با عوامل خارجی از قاب استفاده میشود که جنس قاب ها معمولا از پلاستیک و سرامیک و باکالید است که عایق الکتریکی می باشند.

کنتاکت ها :
جنس کنتاکت‌ها برای کاربردها جریان پایین، این کنتاکت‌ها از اکسید کادمیوم نقره و نیکل نقره ساخته شده و برای کاربردهای جریان بالا و جریان DC، از اکسید قلع نقره ساخته شده‌اند که از مقاومت قوس پایدار و مقاومت در برابر جوش بالایی برخوردار است. این مواد باید در برابر فشار مکانیکی، ساییدگی و قوس مقاومت کنند. مقاومت این ماده تا حد ممکن کم است، زیرا جریان کامل بار از کنتاکت‌ها عبور می‌کند.

اصول عملکرد کنتاکتور های صنعتی :

هنگام تحریک سیم پیچ یا بوبین یک میدان الکترومغناطیسی تولید می شود که میدان حاصل موجب وارد شدن نیرویی از سیم پیچ و فنر به کنتاکت متحرک می شود که موجب حرکت کنتاکت و اتصال (حالت ON) می شود و با قطع منبع تغذیه سیم پیچ نیروی فنر موجب می شود کنتاکت قطع (حالت OFF) بازگردد.

نکته: منبع تغذیه سیم پیچ یا بوبین می تواند AC یا DC یا یونیورسال باشد.

تفاوت بین کنتاکتور و رله :

• کنتاکتورها برای کاربردهای سوئیچینگ ولتاژ بالا استفاده می‌شوند و رله‌ها در کاربردهای سوئیچینگ ولتاژ پایین به کار می‌روند. به طور کلی، اگر جریان بار بیش از ۱۵ آمپر باشد، از کنتاکتورها استفاده می‌شود و اگر جریان بار کمتر از ۱۵ آمپر باشد، رله به کار می‌رود.
• اندازه کنتاکتور نسبت به اندازه رله بزرگ‌تر است.
• نگهداری و تعمیر کنتاکتور آسان است، در حالی که در اغلب شرایط، رله را نمی‌توان تعمیر کرد.
• در اغلب موارد، کنتاکتورها به صورت معمولاً باز (NO) به هم وصل می‌شوند و رله‌ها به صورت معمولاً بسته (NC)  هستند.
• زمان سوئیچینگ کنتاکتور در مقایسه با رله کندتر است.

کاربرد کنتاکتور در صنعت :

• رایج‌ترین کاربرد کنتاکتور در استارتر یا راه‌اندازی موتور است. در این مورد، کنتاکتور به همراه حفاظت‌های اضافه بار و اتصال کوتاه صنعتی استفاده می‌شود.
• کنتاکتورها برای اتوماسیون چراغ‌ها برای مصارف روشنایی صنعتی، تجاری و مسکونی استفاده می‌شوند. برای این کاربرد، رله نوع لچ (Latch) به کار می‌رود که دو سیم‌پیچ دارد، یکی برای کنتاکت باز و دیگری برای کنتاکت بسته.
• کنتاکتورهای تک‌پل برای کار با ۱۲ ولت DC در خودرو به کار می‌روند.
• استفاده از کنتاکتورها با مدارشکن، ایمنی عملکرد بار در صنعت را تضمین می‌کند. در چنین کاربردهایی، از کنتاکتورها برای جابه‌جایی سریع بار استفاده می‌شود.
• کنتاکتورهای دو پل (3 سیمه و تک فاز) برای کار با بار ولتاژ ۲۴۰ ولت AC مانند تهویه هوا به کار می‌روند.

نحوه ی تست کنتاکتور صنعتی :

برای تست کنتاکتور در حالت قطع OFF اهم متر مقدار مقاومت بین کنتاکت های ورودی و خروجی را مقدار بی نهایت نشان می دهد همچنین  درحالت وصل ON مقدار صفر را نشان خواهد داد.